TPZ.al është një media online e pavarur. Përpjekja jonë është të sjellim lajme, analiza dhe komente, në shërbim të interesit publik.
TPZ.al është një media online e pavarur. Përpjekja jonë është të sjellim lajme, analiza dhe komente, në shërbim të interesit publik.
“Faleminderit Shqipëri, nuk do të të harrojmë”, shkruhet në një mural në një ndërtesë të vogël pranë portit të Shëngjinit në Shqipërinë veriore, ku po strehohen disa refugjatë afganë që iu larguan pushtimit të talebanëve.
Një tjetër mural është në qendër të kryeqytetit shqiptar, Tiranë, dhe shkruhet e njëjta gjë. Të dy muralet kanë edhe diçka tjetër të shkruar në persisht.
Artistët që pikturuan këto murale janë nga një organizatë artistike e quajtur “ArtLords”. E themeluar në vitin 2014 në Afganistan, disa nga anëtarët e saj u larguan nga vendi kur talebanët morën pushtetin në gusht 2021. Disa prej tyre mbetën pas, por nuk mund të punojnë më si artistë.
BIRN takoi tre nga artistët në Shëngjin, të cilët tani për tani jetojnë në Shqipëri, në pritje për të shkuar në Shtetet e Bashkuara të Amerikës apo vende të tjera evropiane.
Ahmad Yama Farhad, 28 vjeç, tha për BIRN se ata i pikturuan muralet për t’i thënë “faleminderit” mikpritësve të tyre shqiptarë.
“Ne i pikturuam muralet në Shqipëri vetëm për të falënderuar popullin shqiptar. Arsyeja e dytë për muralin ishte që refugjatët afganë të mblidheshin këtu për një farë kohe, për të harruar dhimbjen dhe trishtimin e tyre dhe për të folur së bashku, për të pikturuar dhe për të folur me njëri-tjetrin”, tha ai për BIRN.
Ai tha se vazhdon të pikturojë në dhomën e tij të hotelit ku po qëndron dhe se arti i tij fokusohet në kulturën afgane, të drejtat e grave dhe disa nga punët e mëparshme që kanë bërë më parë në Afganistan.
“Ne kemi bërë 15 punime me bojë në Shqipëri, pesë për kulturën afgane, për t’i treguar popullit shqiptar diversitetin e kulturës në Afganistan, ndërsa pesë të tjera kanë të bëjnë me situatën e grave në Afganistan, të cilat i pikturuam për të treguar se çfarë po ndodh me gratë në Afganistan. që kur talebanët morën pushtetin. Pesë të tjera kishin të bënin me punën tonë të kaluar në Afganistan; për të treguar se çfarë kemi bërë në Afganistan në të kaluarën”, shtoi ai.
Nargis Khajazada, 23, gjithashtu pjesë e “ArtLords”, thotë se ajo ishte marrë për pesë vjet me pikturë në Afganistan. Piktura ka qenë gjithmonë mënyra e saj për të shprehur gjërat.
“Mesazhi në pikturë është nga të gjithë refugjatët afganë për popullin shqiptar për t’i falënderuar ata për mikpritjen e refugjatëve në Shqipëri”, tha ajo.
“Ne gjithashtu kemi shkruar një mesazh në gjuhën tonë dhe është një këngë e famshme në Afganistan që flet për dhimbjen që ka vuajtur populli afgan gjatë luftës. Çështja është se si është lodhur vendi nga kjo situatë, ndaj ne e pikturuam atë mesazh në mur, për t’i thënë popullit shqiptar: “Shikoni çfarë vuajtëm ne në Afganistan,” tha ajo për BIRN.
“Shqipëria është e bukur, por nuk është shtëpia ime”
Të sistemuar në hotele në qytetet e Durrësit dhe Shëngjinit, Ministria e Shqipërisë për Evropën dhe Punët e Jashtme thotë se vendi ka strehuar 2,400 refugjatë afganë.
Autoritetet nuk presin që të tjerë të vijnë. Refugjatët qëndrojnë në Shqipëri vetëm përkohësisht, ndërsa presin përpunimin e aplikimeve të tyre për të shkuar më pas në vende të tjera.
Vetëm 150 prej tyre janë larguar nga Shqipëria, deri më tani. “Mesazhi i muralit shpreh mirënjohje ndaj qeverisë shqiptare dhe veçanërisht njerëzve që janë shumë mikpritës, ndryshe nga vendet e tjera apo njerëzit në Evropë që nuk janë aq mirëpritës me ne”, tha për BIRN Abdullah Khan, 28 vjeç.
“Është një mega shprehje mirënjohjeje për të gjithë popullin dhe qeverinë, që jemi shumë të kënaqur me mënyrën se si na pritët dhe që jeni kaq të mirë me ne. Ne po shprehnim ndjenjat tona për këtë”, shtoi ai, duke folur për arsyen e pikturimit të muralit.
Edhe pse të kënaqur me kushtet dhe me mikpritjen e njerëzve në Shqipëri, refugjatët thonë se u mungon shtëpia, ku kanë lënë pas miqtë dhe familjen. Ata presin që rastet e tyre të përpunohen sa më shpejt që të mund të planifikojnë të ardhmen e tyre.
“Të gjithë i kanë rrënjët në vendin e tyre dhe kur ne u larguam nga Afganistani kjo rrënjë u pre. Një mik në Shqipëri nga i cili po blej ngjyra për të pikturuar më pyeti: “Çfarë mendon për Shqipërinë dhe shqiptarët?” I thashë se është një vend i bukur dhe njerëzit janë të mirë, por nuk është shtëpia ime”, tha Farhad për BIRN.
Khawajada thotë se ndërsa vazhdon të pikturojë në dhomën e hotelit, mezi pret të largohet nga Shqipëria.
“Ne jemi në pritje të largohemi sa më shpejt të jetë e mundur. Nëse mund të largohemi nga këtu, do të jetë më mirë për të ardhmen dhe mund të planifikojmë se çfarë të bëjmë në të ardhmen”, tha ajo për BIRN.
Puna e kaluar e fokusuar te korrupsioni dhe problemet sociale
Sipas faqes në Facebook, “ArtLords” është një lëvizje globale bazë e artistëve të motivuar nga dëshira për të hapur rrugën për transformimin social dhe ndryshimin e sjelljes përmes përdorimit të fuqisë së butë të artit dhe kulturës si një qasje jo ndërhyrëse”.
Ata kanë punuar në “shndërrimin e ndikimit negativ psikologjik të mureve të plasaritur tek njerëzit e Kabulit në një përvojë pozitive vizuale. Duke u fokusuar në çështje që shqetësojnë qytetarët e thjeshtë në muret e plasaritur, “ArtLords” ka mundur të krijojë një hapësirë ku çështjet sociale mund të shprehen në mënyrë vizuale dhe të diskutohen në rrugë, ku zhvillohen seminaret e hapura të artit”.
Artistët që takoi BIRN thonë se kolegët e tyre të mbetur pas nuk mund të punojnë më për shkak të politikave të talebanëve. Puna e tyre e kaluar është zëvendësuar.
“Ne e filluam punën tonë në vitin 2014 dhe puna e parë ishte një fushatë e quajtur “Të shoh”, rreth korrupsionit,” thotë Ahmad Yama Farhad për BIRN.
“Ne vizatuam sytë dhe fjalët “të shoh”. Fotoja në mur ishte dy sy që shikonin diku dhe ata thjesht vizatuan fjalinë: “Të shoh”. Ishte si një paralajmërim për njerëzit e korruptuar në qeveri se “Ne po vëzhgojmë çfarëdo që të bëni”.
“Një fjali tjetër që pikturuam në mur ishte: ‘Personat e korruptuar nuk fshihen nga njerëzit dhe Zoti, dhe njerëzit dhe Zoti e dinë se çfarë po bëjnë ata’”, shtoi ai.
“Muralet që bëmë në Afganistan ishin kryesisht për paqen dhe edukimin e vajzave veçanërisht, gjë që ishte shumë e rëndësishme dhe është ende një temë shumë kritike. Në Afganistan vajzave nuk u lejohet më të shkollohen”, tha Khan për BIRN.
“Ato murale i bënim për edukimin dhe ndërgjegjësimin e vajzave dhe grave. Gjithashtu për paqen në Afganistan, dhe çështje të tjera politike, kryesisht korrupsionin. Ne po e tregonim atë korrupsion”, shton Khan, duke vënë në dukje se shumica e punës së tyre ishte gjithashtu satirike. Kur pikturonin talebanët, në vend të armëve, ata u pikturonin stilolapsa./BIRN