TPZ.al është një media online e pavarur. Përpjekja jonë është të sjellim lajme, analiza dhe komente, në shërbim të interesit publik.
Disa perime ofrojnë më shumë vlera ushqyese kur konsumohen të gatuara, pasi procesi i gatimit ndihmon në lirimin e lëndëve ushqyese që janë të bllokuara brenda mureve qelizore të tyre.
Kjo tregon se mënyra se si përgatitet ushqimi mund të ndikojë ndjeshëm në përfitimet shëndetësore që marrim nga ai.
Në një artikull janë renditur disa ushqime që fitojnë më shumë vlera kur kalojnë në tenxhere, tigan apo furrë.
Gatimi i aspargut gërryen muret qelizore të tij, duke i bërë vitaminat A, B9, C dhe E më të disponueshme për t’u përthithur nga trupi .
Kërpudhat përmbajnë sasi të mëdha të antioksidantit ergothioneinë, i cili çlirohet gjatë gatimit. Antioksidantët ndihmojnë në zbërthimin e radikaleve të lira, kimikateve që mund të dëmtojnë qelizat tona, duke kontribuar në sëmundje dhe plakje.
I pasur me lëndë ushqyese, spinaqi përmban hekur, magnez, kalcium dhe zink, por këto përthithen më lehtë kur spinaqi gatuhet.
Kjo ndodh sepse spinaqi është plot me acid oksalik, i cili bllokon përthithjen e hekurit dhe kalciumit. Përmes gatimit, kalciumi lirohet, duke e bërë atë më të disponueshëm për përthithje nga trupi.
Domatet janë të shijshme në formën e tyre të papërpunuar, por kur i gatuani, përmbajtja e tyre e likopenit rritet me më shumë se 50% në vetëm 30 minuta. Ky antioksidant është lidhur me një rrezik më të ulët të disa sëmundjeve kronike, duke përfshirë sëmundjet e zemrës dhe kancerin. Megjithatë, gatimi është një shpatë me dy tehe, pasi zvogëlon përmbajtjen e tyre të vitaminës C me 29%.
Karrotat e gatuara përmbajnë më shumë beta-karoten sesa karrotat e papërpunuara, një substancë e quajtur karotenoid që më pas shndërrohet në vitaminë A. Kjo vitaminë e tretshme në yndyrë nxit zhvillimin e kockave, shikimin dhe sistemin imunitar.
Preferoni të zieni karrotat me lëkurë, në mënyrë që lëndët ushqyese të mos rrjedhin në ujin e gatimit dhe aktiviteti i tyre antioksidues të jetë më shumë se dyfishuar. Së fundmi, shmangni skuqjen e tyre, pasi është treguar se zvogëlon sasinë e karotenoideve.
Specat janë gjithashtu një burim i shkëlqyer antioksidantësh, veçanërisht karotenoidësh si beta-karoteni, beta-kriptoksantina dhe luteina. Nxehtësia i bën ato më të lehta për t’u absorbuar nga trupi, por ngjashëm me domatet, vitamina C humbet kur specat zihen ose zihen në avull, por jo kur piqen.
Kjo kategori përfshin perime të tilla si brokoli, lulelakra dhe lakrat e brukselit, të cilat janë të pasura me glukozinolate, të cilat trupi mund t’i shndërrojë në komponime antikancerogjene.
Megjithatë, ky konvertim kërkon një enzimë aktive, mirizoinazën, e cila aktivizohet nga avullimi. Së fundmi, nëse e presim brokolin dhe e lëmë për të paktën 40 minuta para gatimit, aktivizohet edhe mirizoinaza.
Fasulet jeshile kanë nivele më të larta antioksidantësh kur piqen në furrë ose në skarë në krahasim me ato të ziera.
Lakra jeshile është më e shëndetshme kur zihet lehtë në avull, pasi çaktivizon enzimat që e pengojnë trupin të përdorë jodin e nevojshëm nga gjëndra tiroide , e cila rregullon metabolizmin.
